Trọng tài bóng chuyền Việt Nam

Bên ngoài sân bóng chuyền, những trọng tài (TT) có sứ mệnh rất quan trọng. Họ phải hoàn thành tốt nhiệm vụ điều hành cuộc chơi cho đúng luật, mà luật bóng chuyền (BC) đâu phải đơn giản, phải học thật kĩ mới thuộc và đủ sức vận hành trong những trận đấu cụ thể. Xưa kia từng có câu: trọng tài là cha là mẹ, đó cũng là một biểu hiện của một khế ước xã hội tiến bộ, khi xem một ông TT thể thao na ná như cha mẹ, như người thày giáo của mình.

Bên ngoài sân bóng chuyền, những trọng tài (TT) có sứ mệnh rất quan trọng. Họ phải hoàn thành tốt nhiệm vụ điều hành cuộc chơi cho đúng luật, mà luật bóng chuyền (BC) đâu phải đơn giản, phải học thật kĩ mới thuộc và đủ sức vận hành trong những trận đấu cụ thể. Xưa kia từng có câu: trọng tài là cha là mẹ, đó cũng là một biểu hiện của một khế ước xã hội tiến bộ, khi xem một ông TT thể thao na ná như cha mẹ, như người thày giáo của mình. Lại nữa, vào một ngày xuân, trên tờ báo thể thao năm ấy có câu đối rất hay mà vế ra là: TRỌNG TÀI TRỌNG TÀI TRỌNG TÀI. Đến nay tôi vẫn chưa thấy có vế đối lại cho chuẩn với cái vế ra này. Và trong nhiều lần tập huấn dài ngày của các đoàn thể thao, người ta vẫn thấy thấp thoáng những TT của các môn, trong đó có môn BC. Vậy những người đó là ai?

Các trọng tài tham gia công tác điều hành của bóng chuyền Việt Nam.

1- Thời kì trước năm 1975

Những năm ấy, lực lượng TT của BCVN (miền Bắc) tuy không nhiều nhưng đa số khá tinh thông nghiệp vụ. Có thể là những cầu thủ đã qua thời thi đấu đỉnh cao của mình, cũng có thể là một số các cán bộ thể thao, học qua trường thể thao hay chưa song rất tâm huyết và có ý thức cầu tiến, nên nhớ hồi ấy, tiền thù lao cho một TT chẳng có bao nhiêu, tuy nhiên những TT năm ấy đều có lòng tự trọng nghề nghiệp, cá biệt lúc ra ngoài nước tham gia các giải thể thao đã không làm hổ danh những “quan tòa thể thao Việt Nam”.

Sẽ không thể quên được những TT ngày nào như các ông Nguyễn Ngọc Thiện, Triệu Ngọc Khuê (Hà Nội), bộ đôi Tịnh, Tỵ vốn là những cầu thủ xuất sắc của đôi BC Sở CAHN, đặc biệt là anh Lê Văn Quýnh, rồi anh Trần Bá Tiến của Nhà máy Cơ khí Trần Hưng Đạo, Hà Nội. Tôi không thể nào quên được TT Văn Thành, ông có mặt cùng Đoàn TTVN đi tập huấn dài ngày tại TP Thượng Hải, Trung Quốc, thổi nhiều trận quan trọng. Tôi cũng không thể quên TT Quỳ, biệt danh Quỳ “đen” ở Từ Sơn, từng cầm còi những trận quốc tế quan trọng của BCVN thời kì ấy. Còn nữa, ngoài TT Quýnh y như thư sinh, còn có danh thủ Quyền của BĐHN sau khi không chơi bóng cũng là một TT cừ…và bên cạnh các anh, vẫn còn những TT xuất phát từ phong trào song có nhiều đóng góp cho BCVN, đó là Đặng Ngân (Hải Phòng), Văn Đức (quân đội)…

2. Thời kì hội nhập

Thời kì này, BCVN bước vào chu kì phát triển khá đồng bộ giữa hai miền Bắc Nam. Khi miền Bắc có những Thể Công, BĐHN, Thông tin, Thái Bình, Quảng Ninh…thì miền Nam cũng phát triển mạnh với các tên tuổi Công nhân hóa chất, Seaprodex, Dệt thành công, CA.TP…và từ đó, một thế hệ TT ra đời và nhanh chóng hoàn thành nhiệm vụ trong và ngoài nước. Đó là các TT quốc tế Trần Văn Nghĩa - Nguyễn Văn Hùng - Nguyễn Công Thành - Trần Đức Phấn - Trần Việt Cường, Lê Hoàng Sơn – Lê Trí Trường - Nguyễn Quốc Huy. Họ thực sự là những hạt nhân điều tiết sân chơi đỉnh cao của BCVN. Sát cánh cùng các TT nói trên là những TT ở giải VĐQG mấy mùa qua, một số như Bùi Trọng Kiểm, Hoàng Quốc Lộc, Phạm Trung Nghĩa, Đỗ Xuân Duyệt, Phạm Cho, Bùi Thanh Phong, Trần Thanh Tùng, Phạm Duy Khánh, Nguyễn Minh Mẫn, Nguyễn Việt Hòa, Lê Văn Triệu, Nguyễn Huy Tài, Nguyễn Văn Cao và Nguyễn Thanh Tùng. Một đặc điểm khác của thời kì này là BCVN đã có cả 2 TT nữ, đó là hai TT Nguyễn Thị Nga và Trần Thị Khánh cùng của Yên Bái và một số nữ TT biên như Thanh Hoa, Nguyễn Hà, Đinh Hồng Hằng…

Các trọng tài Việt Nam tham dự khóa học của FIVB.

Các TT quốc tế của BCVN nhìn chung có năng lực chuyên môn và ngoại ngữ để xử lý tình huống khi cần. Tôi không thể quên tại VTV Cup lần đầu tiên tổ chức tại NTĐ Trần Quốc Toản, Nam Định, TT Việt Nam Nguyễn Văn Hùng đã rất nghiêm khắc phạt thẻ vàng khi chủ công Olga Pavlova (13) của Kazakhstan phạm luật, quyết định của TT Hùng được dư luận ngợi khen. TT Nguyễn Văn Huy được bắt chính ở khá nhiều sân chơi quốc tế, TT Trần Văn Nghĩa, Nguyễn Công Thành, Lê Hoàng Sơn cũng thế. TT Trần Đức Phấn nay là Tổng cục phó Tổng cục TDTT, TT Lê Trí Trường đã là TTK của VFV…

Thay lời kết

Cùng với đà phát triển chung, các TT của BCVN đang song hành cùng đường đi tới của TTVN và họ đang đứng trước cả cơ hội và những thách tức để tự khẳng định mình. Lịch sử đang đứng bên cạnh các TT của chúng ta, vì thế, một trong những nhiệm vụ của tập hợp này là họ phải biết tự rèn luyện mình mạnh mẽ và đều đặn hơn nữa. Khi đã khoác trên vai chiếc áo TT, mỗi vị TT cần ý thức rõ trách nhiệm to lớn của mình và không chịu tác động của một ai ở bên ngoài sân bãi, cho dù đó có thể là một cựu danh thủ hay quan chức bóng chuyền. Về phần mình, VFV cũng cần nghiêm khắc trong việc tuyển lựa và xếp sắp các TT trong những trận đấu quan trọng, tránh xảy ra sơ sót và dị nghị từ người xem. Một nhiệm vụ khác của VFV là nhanh chóng bồi dưỡng đội ngũ giám biên địa phương để giảm thiểu những sai sót mỗi khi có giải VĐQG mà sử dụng các trọng tài biên còn quá non nớt. Hiện tại, BCVN thuộc Top 3 khu vực và vì thế, các TT của chúng ta cũng cố gắng để sánh vai các đồng nghiệp trong những cuộc chơi sắp tới và đó là một nhiệm vụ không quá khó với họ.