Ký ức bóng chuyền: NHỮNG HUYỀN THOẠI CHUYỀN HAI

Trên sân bóng chuyền, nếu hoàn thành nhiệm vụ thì người chuyền hai có thể đươc xem là linh hồn của tập thể ấy. Khác với hiệu quả nhãn tiền của các mũi tấn công qua những cú đánh, sản phẩm của người chuyền hai (C2) thể hiện toàn bộ tư duy và chiến thuật, kĩ thuật của mỗi đội bóng và vì thế, đi tìm những ngôi sao trên sân BC, người ta hay liên tưởng đến những C2.

Trên sân bóng chuyền, nếu hoàn thành nhiệm vụ thì người chuyền hai có thể đươc xem là linh hồn của tập thể ấy. Khác với hiệu quả nhãn tiền của các mũi tấn công qua những cú đánh, sản phẩm của người chuyền hai (C2) thể hiện toàn bộ tư duy và chiến thuật, kĩ thuật của mỗi đội bóng và vì thế, đi tìm những ngôi sao trên sân BC, người ta hay liên tưởng đến những C2. Tôi không quên hình ảnh C2 vĩ đại Takeshita, chỉ cao 1m59 và khiến hàng ngàn người xem trố mắt khi chị từ số 3 sát lưới nhảy ngược trở lại vị trí số 6 để đón quả chuyền một chưa tốt rồi bắn lên cú lao ngắn cho Saori Kimurra ghi điểm. Trên bình diện châu Á, có một sự ngẫu nhiên: C2 Prim Intawong của Thái Lan, đội vô địch cup Thăng Long lần thứ nhất, người có quả tấn công bước hai bất ngờ là tay chiêu và chỉ cao 1m69 đúng bằng C2 Tomkom Nootsara và Trần Thị Yến – C2 Bưu điện Quảng Ninh và ĐTVN và cả C2 Đặng Thị Hồng, người góp công xứng đáng trong tấm HCB đầu tiên của BCVN tại kỳ SEA Games 21 trên đất Malaysia. Tôi có may mắn được chứng kiến những C2 Việt Nam từ nửa thế kỉ trước cho đến nay, vậy có gì hơn là kể lại điều gì đó để bạn trẻ cùng chia vui với những tài danh thể thao nước nhà. Và tôi sẽ lần lượt chấm phá chân dung của họ theo dòng thời gian.

1. Đào Hữu Uyển

Danh thủ Đào Hữu Uyển - VĐV bóng chuyền duy nhất được nhận huân chương lao động

Trúng tuyển Bách Khoa năm 1960 nhưng anh Uyển đến với BC bằng cách đầu quân THL ở Nhổn. Những phẩm chất nổi trội của anh là vô đối: tấn công hai tay như một, chuyền hai quá chuẩn. Tại Ganefo, HLV Lý Đức Kim phân công anh Uyển chuyền hai cho các chủ công Quản Trọng Hải và Bùi Huy Giang, Nguyễn Đăng Tín…và tấn công khi lên hàng trên. Tôi phải nói lại chuyện (đã kể): thời ấy, trái bóng chuyền khâu tay có vét-xi ở trong to và nặng hơn Mikasa bây giờ rất nhiều, vậy mà trong trận đấu với Bát Nhất trên sân Hà Nội, khi bước 1 bị lố và bóng bay xuống phía dưới, anh Uyển chạy ngược về rồi hạ trọng tâm nơi số 1 chuyền sau đầu lên cho số 4 đánh biên, trong ánh nắng chiều, người xem chúng tôi nom rõ hai chữ Thượng Hải trên thân bóng như đang đứng im trên trời! Khi qua Campuchia, anh Uyển tấn công mạnh đến toạc cả bàn tay, vết rách chẻ sâu vào trong lòng bàn tay mà vẫn chạy ra để bác sĩ Phạm Xuân Nhà bó chặt rồi lao vào đánh tiếp ở trận đấu giành HCĐ cho BCVN, sau Trung Quốc và Triều Tiên. Năm 1976, khi đã lớn tuổi và đang đi học HLV ở Từ Sơn, anh được mời về đánh giải quân đội và là C2 kiêm đội trưởng Thể Công.

2. Lệ Bình – Nguyễn Thị Thúy

Cùng đội THL với anh Uyển là C2 Lệ Bình, được xem là xuất sắc nhất thế hệ ấy. Khi xưa, chiến thuật còn chưa hiện đại, chị Lệ Bình hay làm bất ngờ người xem. Ví dụ khi ở số 3 (sơ đồ 2-4), chị khuỵu hẳn 2 chân xuống và thật nhẹ nhàng “đặt” trái bóng bay qua đầu mình và vừa sát mặt lưới để bóng bay qua và rơi ngay bên cạnh, ít ai ngờ và cứu được. Qua Trung Quốc thi đấu nhiều trận, chị Lệ Bình luôn được người xem trầm trồ vì động tác chuyền rất đẹp và trái bóng đứng, ai “chơi” kiểu gì cũng đáp ứng được để ghi điểm. Tại Thái Bình có C2 Nguyễn Thị Thúy, là linh hồn của BC quê hương 5 tấn, trước Thúy là chị Quách Thị Thoan, Việt kiều Thái Lan về nước và là phu nhân của HLV Phạm Tuấn. Chị được xem như người anh hùng khi cùng các cô gái chân đất Thái Bình đánh thắng Trường huấn luyện hùng mạnh để lấy HCV trong năm có giải vô địch miền Bắc đầu tiên. Các C2 Lệ Bình và Nguyễn Thị Thúy được xem là bóng gì cũng chuyền lên được, nên nhớ khi ấy kỹ thuật đệm còn rất hạn chế và các C2 chỉ chuyền là chính, đủ thấy họ xuất sắc ra sao.

3. Trần Thị Yến và nhóm chuyền hai cùng thời

Cô gái người Quảng Ninh này là người hùng trong trận đấu CK lịch sử tại giải VĐQG 1991, khi BĐQN thắng Thông tin 3-1 trong 57 phút! Yến tay chiêu, rất nhanh nhẹn và xinh xắn, hôm ấy cùng những Lan Anh, Thảo, Loan, Dung và dưới sự chỉ đạo của HLV Nguyễn Ngọc Mạnh (Mạnh “hói”- ông là ông bác của Trần Yến) đã làm nản lòng đại gia Thông tin với những CC Thu Hương, Thúy Hằng, PC Thanh Hương, Kim Dung và C2 Thanh Hà, Tâm Anh cùng một C2 giỏi ngồi áp trận là Nguyễn Thúy Oanh. Hôm ấy, Yến bất ngờ tung mấy quả tấn công bước hai làm HLV Nguyễn Hữu Dông và học trò giật mình. Tại Long An khi đó có cặp C2 là Thanh Thúy và Bích Liên, ở BĐHN là C2 Chu Minh Tám (từng đi đánh hộ đội NHCT thuở ban sơ mang tên Nam Định) còn Hải Dương có C2 Minh Thư và xứ Thanh có C2 Lường Thị Hiểu– những người này có trình độ na ná nhau nhưng mỗi CLB có thứ hạng khác nhau. Ngày ấy, ngồi giám sát trận CK kia, anh Uyển nói với tôi “Yến nó xuất sắc quá, có cá tình nhưng rất hiền lành”.

4. Phan Phước Điền, Phạm Văn Long, Nguyễn Tuấn Kiệt, Lê Hồng Huy.

Rất tiếc cho C2 kiêm HLV Phan Phước Điền của QĐ4 và đội tuyển. Điền thông minh và chơi bóng như 1 trí thức, anh là kiến trúc sư của tượng đài Seaprodex một thuở, tiếc là sớm dã từ thể thao vì bạo bệnh và để lại nhiều tiếc nuối cho mọi người. Phạm Văn Long là C2 khá chững chạc của Thể Công, có đường bóng chuẩn và biết dọn cỗ cho những chủ công Hưng, Văn, Tích ghi điểm, tuy bị hạn chế về tầm cao nên mỗi khi mà C2 này được tung vào sân là HLV Nguyễn Bá Nghị của Seaprodex chỉ đạo các mũi đánh vào đấy. Trong khi đó, Nguyễn Tuấn Kiệt của BĐHN tiếp thu được gen trội của cả cha mẹ (PC kiêm Chuyền hai Nguyễn Đăng Khúc và CC Hoàng Kim Liên), khỏe chắc, chuyền chiến thuật hay và lại có quả tấn công bước hai có uy lực. Tuấn Kiệt là C2 quý và ngay nay còn là “của để dành” của BCVN trong vị trí HLV của đội tuyển nữ. Lê Hồng Huy chơi bóng nhuyễn, khác hẳn người anh trai là CC mạnh mẽ Lê Hồng Hảo. Hồng Huy thuộc túp cầu thủ có tuổi thọ thi đấu khá cao, tuy lớn tuổi vẫn được mấy CLB mời chào.

5. Đặng Thị Hồng

Đặng Thị Hồng (số 8) và các đồng đội tại trận đấu lịch sử.

Dáng gày gò và rất hiếu động, đó là chân dung của C2 Đặng Thị Hồng -Hồng “chuột” khi nàng bắt đầu thọ giáo HLV Nguyễn Mạnh Hùng ở BĐHN. Ưu điểm lớn nhất của Hồng là sớm tiếp thu kỹ thuật hiện đại, vì cô là tay C2 biết nhảy chuyền đầu tiên ở Việt Nam tuy số phận chưa mỉm cười đúng lúc, trái lại phải đến khi cần thiết nhất, gọi là “cùng tắc biến”, Hồng “chuột” mới xuất hiện. Đó là khi mà BCVN đang bị tuyển nữ Philippines gác 2-0 và hiệp 3 bạn đang dẫn 24-17, ngàn cân treo sợi tóc. Mãi lúc ấy, HLV Mạnh Hùng mới dám (!) đưa Hồng vào thay cho Nguyễn Tuyền (6) của Giấy Bãi Bằng khi trên khán đài có bà đương kim Phó TGĐ C/ty là phu nhân của TTK VFV, để rồi Hồng “chuột” chạy nhảy như con thoi, kích thích tinh thần toàn đội và tung những đường chuyền cho các mũi đánh Trần Hiền, Hương Giang, Thanh Hoa, Kim Huệ và Lê Hiền thay nhau nổ súng. Và họ lần lượt vươn lên thắng ngược 3-2 giành tấm HCB khiến nhóm fan Việt hôm ấy xô ra ôm nhau vui sướng đến rơi lệ!

6. Giang Văn Đức – Nguyễn Linh Chi

Giang Văn Đức – Nguyễn Linh ChiHọ là những gương mặt của hôm nay. Trước hai người này, cần ghi nhận mấy C2 đáng yêu, lần lượt là Hà Thị Hoa (NHCT), Đào Thi Huyền (Thông tin PVL), kể cả lão tướng Thanh Tùng (LA) , Hồng (Thanh Hóa) và C2 mà tôi ghi nhận nhất chính là Phạm Minh Dũng của Thể Công và ĐTQG. Minh Dũng làm tôi nhớ tới C2 Trương Hữu Vinh của Dệt Thành Công năm xưa, họ có mẫu số chung, đó là phẩm chất HLV nằm ngay trong con người VĐV khi còn trên sân. Ở thời điểm hiện tại, Giang Văn Đức 1m86 rất phù hợp mọi lối đánh, Đức rất khỏe, nhanh và sáng nước, lại bật chắn nhanh và tâm lí tốt, ít nao núng và điều này là sự khác biệt so với nhiều C2 hiện tại ở ta. Nguyễn Linh Chi rất đáng yêu, xinh đẹp và hiện đại trong lối chơi, cách đây không lâu, tôi bật cười vui sướng thấy “con gái” bật nhảy đánh vài quả ghi điểm hẳn hoi, đáng khen! Hồng Đào đã nhiều tiến bộ song còn phải phấn đấu nhiều. Ngoài ra, nhìn quanh tôi chưa thấy niềm hy vọng mới nào giàu sức thuyết phục thi đấu tại đội mạnh, và chúng ta sẽ cùng chờ Thu Hoài (NHCT) hay một vài cầu thủ trẻ khác tỏa sáng.