Bóng chuyền Việt Nam và chuyện buồn “giải đấu trăm tỷ”

Tổng kinh phí hoạt động của 24 đội bóng nam, nữ dự tranh giải bóng chuyền VÐQG mỗi năm lên tới trên 100 tỷ đồng. Nhưng, giải đấu trăm tỷ ấy chỉ có vài trận đáng xem, không tạo nên một ÐTQG mạnh. Ðây cũng là môn đang “nói không” với ngoại binh sau 10 năm thuê, dùng sai cách.

Tổng kinh phí hoạt động của 24 đội bóng nam, nữ dự tranh giải bóng chuyền VÐQG mỗi năm lên tới trên 100 tỷ đồng. Nhưng, giải đấu trăm tỷ ấy chỉ có vài trận đáng xem, không tạo nên một ÐTQG mạnh. Ðây cũng là môn đang “nói không” với ngoại binh sau 10 năm thuê, dùng sai cách.

Có 5 tỷ đồng mới “nuôi” được một đội bóng

Kể từ 2004, thời điểm chi phí cho CLB chỉ khoảng 2 tỷ hay thậm chí 1 tỷ mỗi năm, chi phí cho 1 CLB dự giải VĐQG giờ đã tăng vọt, với mức trung bình 4-5 tỷ đồng. Tính sơ bộ, tổng kinh phí của 24 đội nam, nữ cũng đã trên 100 tỷ đồng.

Đáng chú ý, một số đại diện theo mô hình mới như Sanest Khánh Hòa (nam) hay Bình Điền Long An, Ngân hàng Công thương Việt Nam (nữ) đã chi tới trên dưới 10 tỷ đồng. Trong khi đó, một vài đại diện của các địa phương khó khăn hay thuộc quân đội, như Than Quảng Ninh, Giấy Bãi Bằng (nữ) hay Quân khu 9, Quân khu 4 (nam) với 1,5-2 tỷ đồng. Còn diện phổ biến nhất vẫn là những đội ở khoảng  4-5-6 tỷ đồng, một mức  được đánh giá có thể đáp ứng tương đối tốt nhu cầu thực tế.

Con số trên 100 tỷ đồng ấy chính là thành quả của quá trình xã hội hóa, khi nhiều doanh nghiệp đã tham gia tài trợ, nhận nuôi, hay kể cả thành lập CLB riêng. Nó cũng phần nào thúc đẩy các địa phương, đơn vị đang có đội bóng cũng phải thay đổi theo. Cao điểm, từng có nhiều giải, có tới 23/24 đội (trừ nữ Quảng Ninh) đều có đối tác hậu thuẫn.

Chỉ cầu thủ hưởng lợi

Với nguồn kinh phí nâng cao, các đội đã có điều kiện tốt hơn nhiều để đầu tư về lực lượng, tập huấn thi đấu, chế độ đãi ngộ. Và một sự đột phá có thể thấy rõ chính là mặt bằng chung thu nhập của các cầu thủ, rõ nhất với trụ cột của các đội gắn với các doanh nghiệp, đã tăng tới 3 lần.

10 năm trước, thu nhập trung bình của họ mới 2-3 triệu đồng/tháng, đến nay mức 7-8 triệu đồng đã quá bình thường. Có tới quá nửa đội hình tranh tài tại giải VĐQG đạt tới trên dưới 10 triệu đồng. Mức trung bình mà các cầu thủ của nữ VTV Bình Điền Long An, Ngân hàng Công thương hay nam Sanest Khánh Hòa đã trên dưới 15 triệu đồng. Một vài ngôi sao như Ngọc Hoa, Văn Kiều còn nhận 20 triệu đồng. Chưa kể cũng nhờ sự đổi mới từ các nguồn lực xã hội, nhiều cầu thủ được chuyển nhượng CLB, nhận tiền lót tay từ trăm triệu cho tới cả tỷ đồng. Các gương mặt xuất sắc còn được hỗ trợ vài triệu đồng/tháng khi lên làm nhiệm vụ ở ĐTQG.

Bỏ ra cả trăm tỷ gây dựng nhưng có rất ít trận bóng chuyền đáng để xem. Ảnh: CTV

Cả giải vài trận đáng xem

Như một nghịch lý kéo dài, hầu hết các CLB không còn phải lo thiếu tiền, một số đã thuộc diện rủng rỉnh song chất lượng của giải VĐQG lại giậm chân tại chỗ, và ngày càng bết bát.

Lý do một phần, xuất phát từ chính việc duy trì quy mô “hoành tráng” 12 đội nam, 12 đội nữ cùng cách thức tổ chức 2 vòng đấu, với khoảng cách thời gian quá xa. Trong đó, sự chênh lệch quá lớn về trình độ đã khiến cho giải chỉ có vài trận đáng xem, không tạo ra động lực, tính cạnh tranh cần thiết cho cả nhóm mạnh lẫn nhóm yếu.

Tuy nhiên nguyên nhân quyết định, dù kinh phí đã đảm bảo, các CLB vẫn không quan tâm tập trung gì cho mảng đào tạo trẻ, nếu có cũng chỉ ứng phó theo kiểu được chăng hay chớ. Số đội thực sự đang làm trẻ có thể đếm được trên đầu ngón tay, mà đúng nghĩa chỉ vài “lò” Thông tin LienVietPostBank, Bình Điền Long An, Ngân hàng Công thương (nữ) và Thể công Binh Đoàn 15, Sanet Khánh Hòa, TA Ninh Bình (nam). Vì thế, cả làng bóng chuyền đã rơi vào một cuộc khủng hoảng cầu thủ nghiêm trọng. Nó càng bế tắc bởi suốt một thời gian dài, các nhà quản lý của môn bóng chuyền cũng không có chiến lược dài hạn, hay biện pháp tức thời để “cứu vãn”.

Bóng chuyền Việt Nam thiếu hụt cầu thủ chất lượng đến nỗi chỉ một gương mặt trẻ loại khá vừa mới vào ĐT trẻ đã được “hét” giá chuyển nhượng 1 tỷ đồng. ĐTQG nữ vừa thua đau U23 Thái Lan ở bán kết giải quốc tế mời VTV Cup cũng do quá phụ thuộc vào cá nhân Ngọc Hoa và sự khác biệt về trình độ giữa đội hình chính với dự bị. Và ngay cả các tuyển thủ dự bị ấy cũng lại là Ngọc Hoa của CLB mình.

Lãng phí 1,2 triệu USD cho cầu thủ ngoại

Trước khi quyết định nói không với chuyện thuê dùng cầu thủ của ngoại tại giải VĐQG, bóng chuyền Việt Nam đã có đúng 10 mùa áp dụng. Với trung bình 20 ngoại binh khoác áo thời vụ trong khoảng 1 tháng, với chi phí khoảng 3.000USD/người/tháng, một số VĐV thuộc dạng sao chi phí lên tới 6.000USD-7.000USD/người/tháng các đội bóng đã tốn tới trên 1,2 triệu USD, khoảng 25 tỷ đồng. Điều quan trọng, nguồn ngoại lực này đã không giúp được gì mà còn gián tiếp đẩy khâu đào tạo cầu thủ trẻ tại chỗ vốn yếu kém càng thêm tồi tệ, nhất là với căn bệnh thành tích trước mắt của môn này.

Việc cho ngưng cầu thủ ngoại đã chứng tỏ rằng bóng chuyền Việt Nam đã sai, hay chí ít nhìn nhận, sử dụng sai. Nó đã phải trả giá không chỉ bằng khoản ngoại tệ 1,2 triệu USD mà đau hơn là hệ thống đào tạo trẻ, chất lượng của giải VĐQG và ĐTQG.